“Isteri Nusyuz Suami Nusyuz: Dilema Penguatkuasaan”

• Pihak-pihak Nusyuz

§  Suami

§  Isteri

§  Kedua-dua belah pihak (suami dan isteri)

  Penyelesaian menurut Al-Quran

Penyelesaian terhadap Isteri

§  Surah An Nisa’: 34

       Bermaksud : 

Kaum lelaki itu adalah pemimpin dan pengawal yang bertanggungjawab terhadap kaum perempuan, oleh kerana Allah telah melebihkan orang-orang lelaki (dengan beberapa keistimewaan) atas orang-orang perempuan, dan juga kerana orang-orang lelaki telah membelanjakan (memberi nafkah) sebahagian dari harta mereka. Maka perempuan-perempuan yang soleh itu ialah yang taat (kepada Allah dan suaminya), dan yang memelihara (kehormatan dirinya dan apa jua yang wajib dipelihara) ketika suami tidak hadir bersama, dengan pemuliharaan Allah dan pertolonganNya. Dan perempuan-perempuan yang kamu bimbang melakukan perbuatan derhaka (nusyuz) hendaklah kamu menasihati mereka, dan (jika mereka berdegil) pulaukanlah mereka di tempat tidur, dan (kalau juga mereka masih degil) pukullah mereka (dengan pukulan ringan yang bertujuan mengajarnya). Kemudian jika mereka taat kepada kamu, maka janganlah kamu mencari-cari jalan untuk menyusahkan mereka. Sesungguhnya Allah Maha Tinggi, lagi Maha Besar.

               Penyelesaian terhadap Suami

§  Surah An-Nisa- 128

Bermaksud :

    Dan jika seorang perempuan bimbang akan timbul dari suaminya "nusyuz" (kebencian), atau tidak melayaninya, maka tiadalah salah bagi mereka (suami isteri) membuat perdamaian di antara mereka berdua (secara yang sebaik-baiknya), kerana perdamaian itu lebih baik (bagi mereka daripada bercerai-berai); sedang sifat bakhil kedekut (tidak suka memberi atau bertolak ansur) itu memang tabiat semula jadi yang ada pada manusia. Dan jika kamu berlaku baik (dalam pergaulan), dan mencegah diri (daripada melakukan kezaliman), maka sesungguhnya Allah Maha Mendalam PengetahuanNya akan apa yang kamu lakukan.

 Suami dan Isteri

        Surah An-Nisa: 35

Dan jika kamu bimbangkan perpecahan di antara mereka berdua (suami isteri) maka lantiklah "orang tengah" (untuk mendamaikan mereka, iaitu), seorang dari keluarga lelaki dan seorang dari keluarga perempuan. Jika kedua-dua "orang tengah" itu (dengan ikhlas) bertujuan hendak mendamaikan, nescaya Allah akan menjadikan kedua (suami isteri itu) berpakat baik. Sesungguhnya Allah sentiasa Mengetahui, lagi Amat mendalam pengetahuanNya.

Berdasarkan ayat-ayat  Al Quran tersebut, dapat disimpulkan bahawa masalah nusyuz samada di pihak suami atau isteri sewajarnya diselesaikan terlebih dahulu tanpa melibatkan pihak ketiga. Di sini perlunya kebijaksanaan suami atau dalam menyelesaikan konflik tersebut.

Nusyuz boleh diibaratkan seperti suatu penyakit. Dalam kes di mana isteri berlaku nusyuz, suami perlulah memainkan peranan sebagai seorang “doktor” menganalisis penyakit isteri dan menggunakan langkah-langkah yang telah ditetapkan di dalam Al-Quran.

Begitu juga sebaliknya, iaitu apabila suami berlaku nusyuz.

v  ISU UMUM

Ø  Bagaimana ayat-ayat Al-Quran berkaitan nusyuz ini boleh dilaksanakan di dalam kerangka undang-undang yang sedia ada terutamanya Undang-Undang Pentadbiran Keluarga Islam, Tatacara Mal dan Jenayah.

v  ISU BIDANGKUASA

    Samada Mahkamah Syariah berbidangkuasa untuk mendengar dan memutuskan permohonan suami bahawa isterinya telah berlaku nusyuz di bawah Seksyen 60(2) Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam Selangor 2003.

   “…tertakluk kepada Hukum Syara’ dan pengesahan Mahkamah, seseorang isteri tidaklah berhak mendapat apabila nusyuz…”

v  Mahkamah Syariah berbidangkuasa

Ø  Seksyen 60(2) EUUKIS 2003

Ø  Seksyen 60. Kuasa Mahkamah memerintah nafkah bagi isteri, dan efek nusyuz

(1) Tertakluk kepada Hukum Syarak Mahkamah boleh memerintahkan seseorang lelaki membayar nafkah kepada isteri atau bekas isterinya.

(2) Tertakluk kepada Hukum Syarak dan pengesahan Mahkamah, seseorang isteri tidaklah berhak mendapat nafkah apabila dia nusyuz atau enggan dengan tidak berpatutan menurut kemahuan atau perintah sah suaminya, iaitu, antara lain—

(a) apabila dia menjauhkan dirinya dari suaminya;

(b) apabila dia meninggalkan rumah suaminya bertentangan dengan kemahuan suaminya; atau

(c) apabila dia enggan berpindah bersama suaminya ke satu rumah atau tempat lain,

tanpa apa-apa sebab yang sah mengikut Hukum Syarak.

(3) Selepas sahaja isteri itu bertaubat dan menurut kemahuan dan perintah sah suaminya, maka isteri itu tidaklah lagi menjadi nusyuz.

§  ARAHAN AMALAN NO.11 TAHUN 2001

“ Kes Nusyuz hendaklah didengar dalam kes induk dan tidak perlu dibuat secara berasingan. Mana-mana kes nusyuz yan telah diputuskan sebelum daripada permohonan perceraian, tidak boleh dibuka semula dalam kes permohonan perceraian tersebut.”

Kesan Arahan Amalan: Keputusan Mahkamah ke atas kes nusyuz sebelum pemfailan permohonan cerai adalah tidak relevan.

·           KES PERINTAH TAAT (PT)

·           Apakah prosedur dari sudut Hukum Syara’ sebelum seseorang isteri itu boleh diisytiharkan telah melakukan nusyuz?

·           ISU: Suami keluarkan PT atau Mahkamah keluarkan PT.

·           Cadangan: Permohonan dibuat secara Ex-Parte: hanya untuk mahkamah mengesahkan arahan-arahan yang diberikan oleh suami samaada sah mengikut Hukum Syara’ atau tidak.

·           Saman: dikeluarkan oleh Mahkamah bagi memanggil isteri hadir untuk membela diri.

·           Perintah: Mahkamah keluarkan PT kepada isteri selepas mendengar penjelasan kedua-dua belah pihak.

·           Sekiranya PT diingkari, suami boleh memfailkan tuntutan di Mahkamah Syariah yang sama untuk mengisytiharkan isterinya nusyuz dengan menggunakan tindakan melalui permohonan.

·           Sebaik-baiknya Jawatankuasa Kaedah Nusyuz turut dibentuk di bawah S.134 EUUKIS 2003 sepertimana Jawatankuasa KAedah lain dibentuk.

v  MAHKAMAH SYARIAH TIADA BIDANGKUASA

    Ø  Justifikasi:

§  Peruntukan hanya menyebut tentang kesan nusyuz ke atas nafkah.

§  Seksyen ini jatuh di bawah bahagian yang bertajuk Nafkah isteri.

§  Suami boleh membuat aduan di bawah Enakmen Prosedur Jenayah dan seterusnya tindakan boleh diambil di bawah seksyen 130 EUUKIS.

§  Seksyen 130-Tindakan Jenayah

“Seseorang perempuan yang bersengaja tidak menurut sesuatu perintah yang diberi oleh suaminya yang sah mengikut Hukum Syara’ adalah melakukan sesuatu kesalahan dan hendaklah dihukum denda tidak melebihi RM100.00 atau bagi kesalahan kali kedua atau kali kemudiannya, denda tidak melebihi RM500.00”

Ø  Prosedur :

§  Suami boleh membuat aduan kepada Unit Penguatkuasaan Jabatan Agama.

§  Penyiasatan akan dijalankan oleh Pegawai Penguatkuasa Agama (PPA) menurut Enakmen Prosedur Jenayah.

§  Hasil temubual dengan Ketua Penguatkuasa Agama dan Ketua Pendakwa Syarie Negeri Selangor serta Pegawai Pendakwa Syarie Wilayah Persekutuan, didapati walaupun ada aduan dibuat, tiada pemfailan kes pendakwaan dilakukan di bawah seksyen ini kerana beberapa masalah yang timbul.

1.       Kurangnya kerjasama daripada Pengadu. Contoh: Pengadu menghilangkan diri selepas membuat aduan.

2.       Kurangnya kerjasama daripada saksi-saksi. Contoh: saksi tidak hadir apabila dipanggil ke mahkamah.

3.       Pihak isteri telahpun berpindah ke kawasan luar bidangkuasa penguatkuasa agama tempatan.

v  SUAMI NUSYUZ

    Ø  Tindakan Mal atau Jenayah

§  Mal: Isteri boleh failkan permohonan perceraian samada perceraian secara baik, perceraian taklik dan fasakh.

§  Jenayah: Isteri boleh membuat aaduan kepada Unit Penguatkuasaan Jabatan Agama supaya tindakan diambil di bawah EUUKIS 2003:

1.       Perintah Suami kembali semula ke rumah kelamin; atau

2.       Penganiayaan ke atas isteri; atau

3.       Kegagalan memberikan keadilan.

v  KEDUA-DUA PIHAK NUSYUZ

    Ø  Pembetukan Hakam – Jawatankuasa Pendamai.

§  Bagaimana hendak memastikan keberkesanan Hakam.

§  Hakam hendaklah dilantik dari kalangan ahli keluarga atau pegawai hakam yang dilantik oleh pihak mahkamah.

v  KESIMPULAN

Ø  Sekiranya kes nusyuz dikendalikan melalui proses perundangan mengikut format prosedur yang ditetapkan dalam undang-undang yang berkuatkuasa, ianya akan melibatkan tempoh masa yang panjang dan boleh menimbulkan keresahan dan mengakinatkan keaiban pihak-pihak.

Ø  Tambahan pula arahan amalan telah menetapkan sebarang keputusan nusyuz lepas tidak memberi kesan kepada permohonan-permohonan yang baru.

Ø  Justeru itu, sewajarnya kes nusyuz dikendalikan melalui mekanisme alternatif penyelesaian pertikaian seperti kaedah majlis sulh dan Hakam.

Ø  Dengan ini diharap dilemma penguatkuasaan nusyuz dapat dihapuskan.